Obama İran’ından Trump İran’ına - Beril DEDEOĞLU

EleÅŸtirileri, Ä°ran’ı Rusya ekseninden kurtarmak için yapılanların bir iÅŸe yaramadığı, hatta tam tersine bu ülkeyi kazanmak uÄŸruna atılan adımların ABD çıkarlarına tamamen zarar verdiÄŸi ÅŸeklinde olmuÅŸtu.

Hatırlanacağı gibi Obama yönetimi, sadece Ä°ran’ın “nükleer” nedeniyle sistem dışına itilmesini tersine çevirmek için çaba göstermemiÅŸti. Bu ülkeyi kazanmak uÄŸruna, Ä°ran’ın esas rakibi durumundaki Suudi Arabistan’ı geriletmeye çalışmış ve yine Ä°ran’ın “ÅŸeytan” mertebesinde deÄŸerlendirdiÄŸi Ä°srail’i de kendi bölgesine sıkıştıracak ne varsa yapmıştı. Bu çerçevede Ä°ran açısından bir diÄŸer rakip durumundaki Türkiye’yi de epeyce sıkıştıran politikalar uygulamıştı.

Bu arada hatırlatmak gerekir ki, Türkiye baÅŸta olmak üzere Suudi Arabistan ve hatta Ä°srail’de bile yönetimlerin “gayrı meÅŸru ve yasa dışı” yollardan deÄŸiÅŸmesine katkı saÄŸlamıştı.

Ä°ran’ı öne çekme

Obama, Ä°ran’ın Rusya’dan uzaklaÅŸtırılmasını, hatta Almanya-Rusya-Ä°ran eksenini kırmayı öngören politikaları sonucunda, öncelikle ABD’nin klasik müttefiki olan Türkiye, Ä°srail ve Suudi Arabistan’la iliÅŸkilerini bozulmuÅŸtu. Bu durum, Türkiye, Ä°srail ve Suudi Arabistan’ın bölgedeki ve diÄŸer yerlerdeki ülkelerle olan iliÅŸkilerini de son derece olumsuz etkilemiÅŸti.

Türkiye’nin örneÄŸin Irak, Mısır ve neredeyse tüm AB üyesi ülkelerle iliÅŸkileri, Suudi Arabistan’ın Körfez ülkeleriyle baÄŸlantıları ve Ä°srail’in Türkiye ve Mısır’la olan dayanışması büyük zarar görmüştü. Söz konusu politika, Yemen’den Ukrayna’ya kadar hiçbir sorunun çözümüne katkı saÄŸlamadığı gibi sadece Ä°ran’ın kendisine alan açmasına ve Rusya’nın OrtadoÄŸu’da yeniden baÅŸat aktörlerden birisi olmasına neden olmuÅŸtu.

Trump, esasen Obama’yı ABD’ye dünya düzleminde güç kaybettirdiÄŸi için eleÅŸtirmiÅŸ ve seçim sloganı olarak da boÅŸuna “yeniden güçlü ABD'yi seçmemiÅŸti.

ABD açısından bakıldığında Trump haksız sayılmaz. Bu nedenle olsa gerek, Obama nasıl iÅŸe Ä°ran’la baÅŸladıysa o da Ä°ran’la baÅŸlıyor; ancak çok farklı biçimde.

Ä°ran’ı geri itme

Trump’a göre Ä°ran terörizme destek veren ülke olduÄŸu için cezalandırılmalı. Vahim ve müdahale yolunu bile açabilecek bir gerekçe ileri süren Trump, Ä°ran’ın geri püskürtülmesini, zayıflatılmasını önermiÅŸ oluyor. Bu durum, Ä°ran’ın Rusya eksenine geri itilmesi, Türkiye, Ä°srail ve Suudi Arabistan’ın, hatta Mısır’ın önünün açılması anlamına geliyor. Dolayısıyla Ä°ran’ın Irak ve Suriye’deki etkisinin de azaltılması demek oluyor.

Bu duruma Türkiye, Ä°srail ve Suudi Arabistan’ın gayet tabi hiç bir itirazı olmaz. Rusya da Ä°ran’ı yamacında tutmaktan memnun olur. Ancak Trump’ın eski müttefiklere geri dönme, Rusya’yı da kendi eski müttefiklerine dönmeye zorlayan politikası “Rusya’ya raÄŸmen” olacaksa, bunun bölge ülkelerini zor durumda bırakacağını belirtmek gerekir. Zira söz konusu politikayı belki OrtadoÄŸu’da yönetmek mümkün olabilir. Ancak Trump’ın “orası senin, burası benim” politikasının DoÄŸu Avrupa ve Kafkasya’da bir dizi yeni sorun çıkarması olası. Zira buralarda hem daha fazla oyuncu var, hem de buralara daha fazla bulaÅŸmış oyuncu.

Putin’in Trump’tan gelen Ä°ran açıklamalarına itiraz etmesini dikkate almak gerek. Tam da bu nedenle Türkiye, Trump’ın Ä°ran karşıtlığını temkinli bir tutumla izlemekte haklı. Zira, ABD Ä°ran’ı geriletmeye uÄŸraşırken Rusya’nın kimi geriletmeye çalışacağı henüz açık deÄŸil.

STAR